Onze moderne tijd is enorm veeleisend: we hebben het razend druk, alles moet snel en dus hebben we ook vaak te maken met stress. Dit kan leiden tot een overactief zenuwstelsel. In tijden van chronische stress is rust wat we nodig hebben, maar anderzijds ook een verhoogde capaciteit om met stressoren om te kunnen gaan. Maar hoe weet je nu of je goed omgaat met stresssituaties en of je genoeg rustmomenten neemt?
Vaak kun je dit zelf merken aan signalen die je lichaam je geeft. Sta je uitgerust op, voel je je fit en energiek, heb je een gezond gewicht, ervaar je weinig stress, etc. Maar je kunt ook je HRV meten om te checken of je zenuwstelsel in balans is of dat je je leefstijl moet bijsturen om je gezondheid te bevorderen.
HRV in het kort
HRV staat voor Heart Rate Variability, oftewel variatie in hartslag. De tijd tussen twee opeenvolgende hartslagen verschilt bij elke hartslag. Het is daarom niet hetzelfde als je hartslag meten. Bij het meten van je hartslag worden het aantal hartslagen gemeten per tijdseenheid (meestal per minuut). HRV meet het verschil in tijd (milliseconde) tussen opeenvolgende hartslagen.
Om de HRV score te begrijpen leg ik je eerst uit wat het autonome zenuwstelsel is. Het autonoom zenuwstelsel regelt vitale lichaamsfuncties, denk aan je spijsvertering, bloeddruk, hartslag en stofwisseling. Het autonoom zenuwstelsel bestaat uit twee elkaar tegenwerkende subsystemen: het sympathisch zenuwstelsel (vechten of vluchten – stress) en het parasympatisch zenuwstelsel (rust en ontspanning- herstel). Beide systemen zijn tegelijkertijd actief, alleen het accent kan per moment verschillen.
Wanneer het stress-systeem actiever is, is er weinig variatie in het hartslagpatroon en is de HRV-score laag. Als het herstel-systeem actiever is, is er veel variatie in het hartslagpatroon en is de HRV-score hoog. Een HRV-score is dus eigenlijk niets meer dan een cijfer voor de mate van ‘actie of rust’ in het autonoom zenuwstelsel.
De HRV als parameter voor een betere gezondheid
Een lage HRV score wordt gerelateerd aan lichamelijke klachten. Denk aan hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en obesitas. Maar ook met mentale klachten zoals burn-out, depressie of angstklachten.
Een goede aerobe conditie en grote mate van veerkracht en mentale weerbaarheid wordt in verband gebracht met een hogere HRV score.
Een dalende HRV score is mogelijk een ophoping van stress.
Een stijgende HRV score is de bevestiging dat een aanpassing in leefstijl werkt.
Zoek een goede balans
Het meten van je HRV geeft inzicht in de trend en de actuele stand van stress in het autonome zenuwstelsel. Beide zenuwstelsels (sympathisch en parasympatisch) moeten goed op elkaar afgestemd zijn en moeten even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden. Deze balans zorgt ervoor dat wij ons voortdurend kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving.
Om de balans te bewaren is het nodig om het stress-systeem alleen te laten werken als het nodig is, bijvoorbeeld in situaties waar extra lichamelijke of mentale inspanning wordt gevraagd zoals een zware training of een belangrijke vergadering. Vervolgens zorg je ervoor dat het stress-systeem zo snel mogelijk uitgeschakeld wordt en het herstelsysteem weer kan domineren. Bijvoorbeeld als je gaat eten en je spijsvertering moet gaan werken of dat je tot rust komt voordat je gaat slapen.
Meten = weten
Zelf HRV meten en monitoren creëert de basis voor regie over je eigen gezondheid. Je gezondheid is complex en een leefstijlverandering die voor de een positief werkt kan bij de ander minder effectief zijn. Daarom: meten=weten. Dagelijks inzicht in eigen HRV biedt de mogelijkheid om een leefstijlinterventie te monitoren op effect. Interventies om je gezondheid te verbeteren zijn training, beweging, voeding, slaap en ontspanning.
Bij Allostas bieden wij de mogelijkheid om inzicht te krijgen in je HRV. Wij begeleiden je naar het vinden van de juiste balans tussen trainingsintensiteit en voldoende herstel van je dagelijkse stressprikkels voor een optimale gezondheid.